Jakiś czas temu na Fantasmarium pojawiły się teksty dotyczące książek i opowiadań weird fiction, które warto przeczytać. Po krótkiej przerwie postanowiłem wrócić do tego gatunku i przyjrzeć się książce The Secret of Ventriloquism Jona Padgetta. Czy warto sięgnąć po ten zbiór opowiadań? Przekonajmy się.
Jon Padgett – wschodząca gwiazda weird fiction
Zanim przejdziemy do zawartości The Secret of Ventriloquism, myślę, że należy poświęcić słów kilka samemu autorowi. Jon Padgett, wschodząca gwiazda literatury weird fiction, jest również twórcą popularnego serwisu internetowego poświęconego Thomasowi Ligottiemu i redaktorem magazynu “Vastarien”. Przed rozpoczęciem lektury warto zauważyć, że pisarz ma również doświadczenie w roli brzuchomówcy i to właśnie ono jest jednym z tematów przewodnich omawianego przeze mnie zbioru opowiadań. Duży wpływ na twórczość Padgetta miały też wykłady Eckharta Tolle’a, popularnego nauczyciela duchowego – co widoczne jest chociażby w opowiadaniu Organ Void.
Dobrze zapoznać się z obszernym wstępem do The Secret of Ventriloquism, napisanym przez innego poczytnego pisarza Matta Cardina. Pozwala nam on lepiej poznać twórczość Padgetta oraz inspiracje, którymi posłużył się w swoim zbiorze autor.
Oryginalne podejście do brzuchomówstwa
W kulturze popularnej, szczególnie tej związanej z horrorem, nietrudno o przykłady nawiedzonych lalek. Co jakiś czas w kinach pojawiają się kolejne filmy dotyczące demonicznej Anabelle, każda osoba urodzona w latach 90. pamięta odcinek Gęsiej Skórki zatytułowany Noc żywych lalek, a nieautoryzowany przez rodziców seans Laleczki Chucky to chyba największa trauma mojego dzieciństwa. Dlaczego właśnie ta zabawka jest tak dobrym materiałem dla twórców horrorów?
Tak w przypadku dzieci, jak i brzuchomówców, podstawą relacji z lalką jest kontrola – to człowiek nadaje zabawce imię, cechy charakteru etc. Groza pojawia się w momencie, gdy role te zostają odwrócone. Człowiek zderza się wtedy z czymś nieznanym, nieodpowiednim dla rzeczywistości, do jakiej przywykliśmy. Muszę przyznać, że podobnego podejścia spodziewałem się po zbiorze opowiadań The Secret of Ventriloquism. Jon Padgett podążył jednak zupełnie inną, zaskakującą drogą.
W opowiadaniach amerykańskiego pisarza lalki ukazane są w swojej pierwotnej roli – rekwizytów, a na pierwszy plan wychodzi sam akt brzuchomówstwa. Autor wielokrotnie zwraca uwagę czytelnika na podobieństwa pomiędzy zabawką i jej właścicielem, sugerując, że być może my również nie jesteśmy w pełni odpowiedzialni za swoje czyny. Zatem Jon Padgett również burzy granice zazwyczaj obowiązujące pomiędzy człowiekiem i lalką, ale zamiast obdarzać tą drugą życiem, kwestionuje naszą wolną wolę. Co, jeśli za naszymi czynami kryje się jakaś tajemnicza moc, swoisty brzuchomówca kierujący ludzkimi marionetkami?
Accept as the days and nights go by that you are a walking skeleton, an ambulatory miracle of meat. New thoughts come, but they arrive from beyond the foam, beyond the foamy sponge of your brain. Now open your eyes.
Podobnie jak pozostali wybitni przedstawiciele gatunku weird fiction, tak i Jon Padgett ma swój oryginalny styl, który trudno byłoby pomylić z jakimkolwiek innym.
The Secret of Ventriloquism
Czas przyjrzeć się poszczególnym opowiadaniom przedstawionym w zbiorze.
Pierwszy tekst zatytułowany The Mindfulness of Horror Practice to tak naprawdę klimatyczna instrukcja medytacji. Utwór zainspirowany został sesjami Mindfulness of Breathing. Zaskoczyć może natomiast wniosek, który z owej medytacji powinien wyciągnąć czytelnik.
Tak przygotowani do dalszej lektury, możemy zabrać się za Murmurs of Voice Foreknown, którego tytuł zainspirowało opowiadanie Clarka Ashtona Smitha Warning. Utwór opowiada historię dwóch braci. Starszy z nich znęca się psychicznie nad młodszym, straszy go wizją upiornego Sama, chcącego przejąć ciało chłopca. Sytuacji nie ułatwia fakt, że cała rodzina zdaje się skrywać jakąś tajemnicę. Opowiadanie skupia się na osobistym koszmarze młodszego z braci oraz jego skutkom. Jeśli spodoba Wam się Murmurs of Voice Foreknown, polecam Wam też utrzymany w podobnym klimacie utwór Sredni Vashtar brytyjskiego pisarza piszącego pod pseudonimem Saki.
Następnie przechodzimy do The Indoor Swamp, będącego opisem dziwacznej atrakcji rodem z koszmarnego parku rozrywki, której nikt nie chce odwiedzić, ale koniec końców do której każdy trafia – It’s a ride you can’t miss… no matter how terribly you wish you could. Fałszywy, niepokojący świat przedstawiony przez Padgetta, przywodzi na myśl obrazy kojarzone chociażby z twórczością Davida Lyncha.
Kolejnym opowiadaniem zawartym w zbiorze The Secret of Ventriloquism jest Origami Dreams, który otwiera cytat Shirley Jackson – Everything that makes the world like it is now will be gone. We’ll have new rules and new ways of living. Maybe there’ll be a law not to live in houses, so then no one can hide from anyone else… Narrator utworu znajduje w swoim domu tajemnicze notatki, zdające się opisywać czyjś sen. Podobnie jak w opowiadaniu Thomasa Ligottiego Zarządca miasta, tak i tutaj źródłem grozy utworu, jest rządząca w nim swoista koszmarna logika. Tutaj też po raz pierwszy pojawia się miasteczko Dunnstown, o którym więcej dowiemy się w kolejnych tekstach z tego zbioru.
Inspiracją opowiadania 20 Simple Steps to Ventriloquism, była instrukcja dołączona do lalki, którą otrzymał w dzieciństwie Jon Padgett. Pierwsze osiem kroków to przydatne rady dla każdej osoby, chcącej rozpocząć swoją przygodę z brzuchomówstwem. Potem autor daje czytelnikowi wybór – przerwać lekturę z podstawową wiedzą dotyczącą tej sztuki, czy zgłębić również jej mroczną stronę i stać się tzw. Greater Ventriloquist. Warto mieć na uwadze fakt, że wątki z tego opowiadania, przewijać będą się również w pozostałych tekstach.
Mój ulubiony tekst w zbiorze The Secret of Ventriloquism to bez wątpienia The Infusorium. Opis upadłego, przykrytego czarną mgłą miasteczka Dunnstown to prawdziwy majstersztyk literatury grozy. To właśnie tam poznajemy protagonistkę opowiadania – detektyw Tosto. Kobieta rozpoczyna śledztwo dotyczące dziwnych zdarzeń mających miejsce na terenie w pobliżu nieczynnej od lat fabryki. Utwór zainspirowany został książką Devry Davis When Smoke Ran Like Water: Tales of Environmental Deception and The Battle Against Pollution oraz artykułem Bertona Rouche The Fog. Okazuje się, że koszmarna czarna mgła nękająca Dunnstown nie jest tylko i wyłącznie fikcją literacką.
Kolejny tekst Organ Void opowiada historię kobiety, która postanowiła odkupić od bezdomnego jego tekturową tabliczkę, nie mając pojęcia, jakie koszmarne konsekwencje będzie miała ta decyzja. Często pojawiające się w tym opowiadaniu cytaty pochodzą z wykładów wspomnianego wcześniej Eckharta Tolle’a.
Teraz czas na kolejną perełkę ze zbioru Jona Padgetta, a mianowicie tytułowe The Secret of Ventriloquism. Opowiadanie to skonstruowane zostało w postaci sztuki teatralnej, zgrabnie spinającej wcześniejsze historie. Główny bohater wprowadza w życie wspomniane wcześniej dwadzieścia prostych kroków do brzuchomówstwa. The Secret of Ventriloquism to jeden z najbardziej niepokojących utworów jakie czytałem i myślę, że żaden fan weird fiction nie będzie nim zawiedziony. Cały zbiór zamyka natomiast inspirowane opowiadaniem Thomasa Ligottiego Escape to Thin Mountain.
Myślę, że aby w pełni docenić zbiór opowiadań The Secret of Ventriloquism, należy przeczytać go więcej niż raz, znając już zależności łączące poszczególne elementy składowe świata stworzonego przez Jona Padgetta. Podobnie jak w przypadku powieści Gene’a Wolfe’a Pokój, naprawdę warto to zrobić.
Podsumowując:
The Secret of Ventriloquism to prawdziwa perełka weird fiction oraz szeroko pojętej literatury grozy. Opowiadania Jona Padgetta, między innymi dzięki bardzo oryginalnemu potraktowaniu tematu brzuchomówstwa, utrzymują czytelnika w ciągłym uczuciu niepokoju i zostają w pamięci na długo po zakończeniu lektury. Muszę przyznać, że jestem zachwycony twórczością tego autora i nie mogę doczekać się kolejnych jego książek. Polecam.
PS. Recenzję możecie przeczytać też na naszym drugim blogu – The Secret of Ventriloquism Weird Pond.
Ocena: 9/10
Categories: Horror - książki
Leave a Reply